суббота, 16 марта 2013 г.

Туркистаннинг бир парчасидир, Узбеклар таккаси(даргохи)

 
Туркистаннинг бир парчасидир, Узбеклар           таккаси(даргохи).


Яънами, Узбек таккаси хакида ёзаяптими бу ёзувчи деманглар. Бу масалага бутун диккатимизга лойикдир. Халкимиз бекорга айтмаган, « - Жаназага келган одам уз дардини айтиб йиглайди ».
Туркияниг хозирги хукуматининг оркасида турган кучлар бу таккадан огизлари куйганда, енди астойдил шугуланишаяпди.
Бу гал муамони олдиндан хал килишга харакат килмокдалар. Муаммо нима эди?. Истанбул Ангилянинг куршови остида экан. Анодолида Истиклол уруши булаётган эди. Узбеклар теккаси яширин мажлислар киланадиган караргох хамда, яраланган аскарларни даволайдиган касалхонага айлантирилган эди. Бу ерда яъна куроллар захираси хам ташкил килинганди. Истанбулда юзларча такка бор экан, нима учун Узбеклар таккаси бу масулиятни уз зиммасига олди? Такканинг шайхи Каракол Жамияти аъзоси булган шайх Ата Афандини кулга олган ингилизлар тез орада озод килишга мажбур булдилар. Мажбур колишларининг сабаби нима эди?. Буларни урганишимиз учун бир оз узок лекин биз учун якин булган тарихга йулчилик килишимиз керак.

1800 йилларнинг бошига келганимизда Усманли Емператорлиги химоясида булган Кирим хонлиги, Татар хонлиги, Кафказ давлатлари ишгол килинган эди. Рус Чори , Усманлининг заифлигини билгани учун очикдан-очик Халифанинг химояси остидаги давлатларни босиб олишга харакат килаётган эди. Туркистон минтакасини хам босиб олиш учун уруш очмокчи булаётганини яшириб утирмади. Бундан хабар топган Бухора Амири (Туркистонинг яримига якини) Истанбулга махсус ваколатли элчи юборганди. Агар Руслар билан уруш бошланса Халифаликнинг ёрдамига эхтиёж булишини билдирган мактуб ёзганди Амир. Кирим уруши сунгида Усманли давлати Русларга енгилганди. Кирим хонлиги ва Кафказларни бой бергандан кейин геополитик жихатдан карама-каршига келиб колишдан эхтиёт булаяпган эди. Бу райтда Хива Хони ва Кукон Хони хам элчилар юбориб Усманли Халифаси билан яширин учрашувлар килаётган эдилар. Келишувларниг хаммаси яширин эди. Руслар Туркистанга карши уруш бошласа Османли яширин тарзда ёрдам бериши хакида суз берди. Аммо Усмонли Халифасидан бошка хокимият бошкарувидаги купчилик аллакачон "турклаштирилган" бошка миллатларнинг кулига утганди. Туркистон муоммалари учун улар пинагини хам бузмадилар. Туркистонликлар хам узаро бирлаша олмадилар, У вактда хатто Бухора Амирининг Шейхулислами Араб шейхи килигидада махфий топширик билан келганлиги кейинчалик малум булган християн жасус экан. Бухаро Амирлигида 29 йилча муфтийлик килиб хурофат фатволар билан динимизни ва давлатни баткокга ботириб унгирганди. Бу жосус бутун айбларини уз буйнига олади ва уз динига катта хизмат килган одам сифатида Римда Азиз рухоний элон килинганди. Бухара Амири унга улим хукмини берди. Осиб улдирилган кейин бир хафта дор огачида осилиб туради.
Биз яъна уз таккамизга кайтайлик.

Усманлилар ва Туркистонликлар орасинда килинган яширин музокорага кура Истанбулга якин ерда бир марказ очиш ва уни хам моддий жихатдан таъминлаш хакида протол имзолангандир. Бу хужжатга кура олдиндан Туркистонликларга берилган Ускудар дахасидаги такка яширин тарзда элчилик макомига кутарилгандир. Бинолар ва атрофидаги боглар сотиб олингангач у ерда ишлайдиган инсонларга маош тулаш икки тараф хазинасидан булиши кераклигига келишилади. Русларни шубхалантирмамак учун бу шартномаларниг хаммаси яширин килинган. Бу келишув Усмонли меросчиси булган Туркия Цумхуряти тарафидан хам тан олинганди. Аммо Мустафо Камол Отатуркниг вафотидан кейин бу нарса тухтатилди. Бу хужжатлар хаммаси Османли архивида сакланаётганини мен шахсан билганман. Балким менинг « Сафар Бекжон » сифатида Туркияга киритилмаётганимнинг сабаларидан биттаси бу масла булиши мумкин. Озодлик учун курашилар экан Истанбулдаги ёлгизгина ишгол килинмаган худуд Узбеклар теккаси эди. Шайх Атабей Афандини кулга олган ингилизлар Бухара Амири номига ва унинг пулига фаалият курсатаётган ва хатто туфроки хам сотиб олинган Озбеклар таккасининг ярим дипломатик статусини борлигини урганганларидан кейин Шайх Атабек Афандини озод киладилар. Узбеклар таккаси жуда мухим ахмиятга эга эканлигини урганган Мустафа Камол, Исмат Инуну, Халида Эдиб Эдивар, Аднан Адивар, Юнус Нади, Мехмат Акиб Эрсой ва боска давлат одамлари у ердан химоя топа олишган ва бу ер нисабатан тахликасиз булган. Усманли ва Туркистоннинг биргина сиёсий багликлиги бу такка оркали олиб борилган эди. Анвар Пашаниг Туркистонга келишидан олдин имзоланган келишувларга асосланган эди. Бу ернинг хамиша очик колишининг сабаби шундан келиб чиккандир.

Мишенган Стате Университетида ишлаётган проф, Темур Хужаниг дадаси, рахматлик Осамн Хужа кабрининг Узбеклар таккасида булишининг сабаби . Бухара Амирлигининг меросчиси булган Бухора Халк Жумхуриятининг Раиси албатта бу келишувларда хабардор эди. Усман Хужа кабри Туркия Жумхурияти Давлати ватандоши булгани учун Ускудар дахасида , Бухара Амирининг кейинги ташкил килинган Давлатниг рахбари булгани учун уз туфрокларига дафн килинган.
Бизни вахимага солаяпган масала келайлик такканинг бази бирларинга кирага берилиши масаласидир Мен Туркияниг бугунги хукуматининг бегона одамларнинг ва багона жамоатларнинг Османли замонидаги мулкларини кайтариб олиши карорига каршиман. Туркия давлатининг ватандоши булмаганим учун даво оча олмайман. Мадомики, бу конун ишламакда экан Усманли ва Туркистонлилар орасида имзоланган яширин хужжатларни ошкор килинишини талаб киламан Такканинг "бегона"мулк булганини кабул килинглар! Узбеклар таккасини Накшбандилар 100-150 йил теппа-теппа фойдаландилар. Энди мулкини эгаларига кайтариб беринглар!

Сизларга карши даво очиадиган кишилар ёки давлатлар:

Узбекистан Жумхурияти

Бухара Амирининг фарзандлари,

Бухара Халк Жумхурияти сунги раисининг Усмон Хужанинг оиласи.

Ривожланган демократик тамойилдаги хукумат эканлигингизни исботларсиз деб умид киламан.

Ёзувчи Сафар Бекжон
Suisse.

Комментариев нет:

Отправить комментарий

Примечание. Отправлять комментарии могут только участники этого блога.

Буюк Британя Кроллиги номидан Джеймес Камерон нега келди?

Буюк Британя Кроллиги номидан Джеймес Камерон нега келди?  Англия бу Қироллик конституцион Монархия. Ўзбекистон Конститутцион унитар давлат....