Amir Temir tarixchilariga murojatim.

Amir Temir tarixchilariga murojatim.

Temir forslarni va aramanilarni qatliom qilgan.

Bugun yozuvli shartnomalar bazan bajarilmaydi.

U paytda ogzaki kelishuv qilingan shartnomalar bölgan.

Temir islom davlati qurgan.

Lekin biron joyda masxablar va xatto dinlarni rökach qilib jang qilmagan.

Janglari oldidan shartnomalar tuzdirgan.

« -Oldingi dinlar, maxsablar orasi urushlarni kechirdim. Bundan keyingi özaro urush qilsalaring meni qilichib böyningizni ölchovini oladi... » degan.

Shunga qaramasdan dinlar orasi va kavmlar orasi janjalllar chiqqan.

Forslar va turkmanlar (turkiylar) orasida masxab urushi kelib chiqqan.

Temir forslar aybdorligini isbotlagan.

Majbur jazolagan, qatliom qilgan.

Armanilar moddiy masalada muttasil talonlar qilgan.

Xorazmshoxlar, Chingizxon bilan urushlardagi xinjini turkiylardan olsih uchun tinmasdan xujumlar qilgan.

Usmonli armanilarni jazolamagan. Chunki armanilar shiya, alaviy turkmanlarga hujum qilmoqda edi. Usmonli ular bizning masxabdan emas den yordamga kelmas edi.

Temir Anqara urushiga ketayotganda yölda oldiga vakillar kelishgan.

Azar turklari shiya, turkmanlar alaviy masxablari vakillari armanilardan turk bölganliklari uchun qatliom qilinishgani shikoyat qilishgan.

Temirning oldingi Kavkaz urushida, armanilar omonlik tilab, boshqa qaraqchilik qilmaslikga vada berishgan edi.

Pastdagi ixtibos Sharafeddin Ali Yazdi (XV asrda Eronda yashagan fors tarixchisi) (Temur imperiyasi tarixchisi) kitobidan olingan.

Ali Yazdi iloji boricha qisqa yozishga xarakat qilgan.

Biz bugungi sharoitdan kelib chiqib ilova qilmoqdamiz.

Eng asosiy urgi nimada ?

Armanilar bugungi Armanistonda yashamas edilar.

U paytdagi armanilar forslar va usmonlilar ichidagi ozchilik bir gurux xalq edilar.

Shunga qaramay öta jallod va talonchi edilar.

Temirning jazosi xaqli ekanligini u paytdagi barcha kuchlar tan olishgan.

Safar Bekjon Urganji.

04.11.2025

Lozan shaxri.

Ilovadagi Ali Yazdi kitobidan.

Anqara jangidan oldin Temur turk qishloqlarini yoqib, vayron qilayotgan arman to'dalarini qo'lga olib, ularni o'z oldiga keltirdi.

U arman to'dalaridan: "O'ldirish yaxshimi?" deb so'radi. Ular javob berishdan qo'rqishdi.

Temur davom etdi: "Agar bu yaxshi bo'lmaganida, siz o'ldirmas edingiz. Siz chaqaloqlarni bo'laklarga bo'lmas edingiz. Sizga yoqadigan ishni qilishingiz joiz emasmi? O'zingizga igna sanchishdan oldin boshqa birovga igna sanchish kerak emas edi.

Endi buni qilganingiz uchun, siz ham igna qanchalik og'riqli ekanligini bilib olasiz." Temur buyruq berdi. Terrorchilar o'n kishilik guruhlarga bo'lingan. Har birining boshi arqon bilan oyoqlari orasiga mixlangan edi. Guruhlar chuqurlarga to'plangan. Chuqurlar to'lgandan keyin, ular taxtalar bilan qoplangan. Keyin taxtalar tuproq bilan qoplangan. Temur turklarni zulm qilganlarning oxiri ekanligini e'lon qilgandan so'ng, tarixga kirgan quyidagi so'zlarni aytdi: "Bir kuni tarixchilar mening qilgan ishlarim haqida qo'pol so'zlar bilan yozib, meni qoralashadi.

Ammo agar quruq qamishlarni siyohga botirib, xayoliga kelganini chizadiganlar 4000 emas, 4 marta 100 000 emas, balki 400 000 marta 100 000 yalang'och sonlar turkning to'pig'iga arzimasligini bilsalar va agar ular mening yuragim yonib ketgan turk qishloqlari, ustunga mixlangan turk ayollari va devorlarga mixlangan turk bolalari oldida qanday yonayotganini his qilsalar, ular menga rahm-shafqat ko'rsatib, obro'imni pasaytirmas edilar!"

Manba: Sharafeddin Ali Yazdi (XV asrda Eronda yashagan fors tarixchisi) (Temur imperiyasi tarixchisi)