Қуёши кулмаган баҳор 104- 107 қисм.

Қуёши кулмаган баҳор

107-қисм.

Бошимга қора кунлар бери тинмасдан ўз-ўзимга савол бераман.
Мен қаерда хато қилдим?
Кимнинг дилини ранжитдим?
Шу вақтгача ўтган умримни сарҳисоб қиламан.
Ҳаётимдаги энг оғир гунохим, аммамнинг невараси синфдошим Раънони “севган йигитининг оиласини камбағал деб, бошқа бойроқ оиланинг ögiliga келин бўлиб кетганини, туман газетасига ёзганdим" ахир у вақтда мен эндигина ўн етти ёшимда эдим. ҳаётнинг оқ билан қорасини танимайдиган holda shu bugungi aqlim bölsa yozarmidim?...
Shунинг учунmi Оллохнинг лаънатига учрадим?...
Ёки бошқа бир ўзим билмайдиган gunohим бормикan, Яратган Тангрим мени оғир жазога лойиқ кўраяпди?
Недан бошимга инсон фарзанди чидай олмайдиган синовларни юбормоқда?
Миямни чалкаштирган жавобсиз саволлар тунда кўзимдан уйқумни олса, кундуз кўнгилимни паришон қиларди.
Баъзида беҳисоб ва бежавоб саволаримга жавоб топиб дилим ёришса, баъзида тегирмон тошидек оғир жавобсиз саволлар юракимни вайрон қилади.
Айниқса сўнги марта Шайхалига бориб келганимдан кейин хомила қолганимни ўрганганимдан сўнг рухиятим яънада чўкди.
Ўзимни тубсиз жарлик ичида қолиб кетган оёқ қўли кесилган одамдек ҳис қила бошладим. Бу жарликнинг кириши бор чиқиши йўқ, эшикиу, бор-у, туйнуки йўқ.
Жарлик шу қадар чуқур эдики, тунда ой кундуз қуёш ёритмасди...
Тирик мурдага ўхшаб қолгандим.
-Сафар ака қамоқдан чиққандан кейин менга ишонмаса унда “ўзимни, ўзим олий жазога” ҳукм қилишим турган гап , қарорим қаътий, шикоятга ўрин йўқ лекин...
Шу лекин бўлмасада, туғилмган боламнинг қотили ўзим бўламанми?...
Ёки Ислом Каримов бошлиқ диктатура тарафдори бўлган “салла деса калла оладиган” прокурорлар Сафар акани қамоқдан чиқармай, "яъна йил қўшиб берса”...
Агар “йил” қўшиб бериш ниятлари йўқ бўлганда менга учрашув берарди, учрашув бермадими, бир балоси бор.
Ана ўшанда ўлмасанг арава босганда ҳам ўлмайсан дедим ўз ўзимга заҳранда билан...
Сафар ака қамоқдан чиқмаса икки болани қандай катта қиламан бир ўзим?...
Ўзимни дардим ўзимга етиб ортиб бир кунлардан бирида кечқурун хонтахатнинг бошида ўтирган Жалолиддиннинг олдига овқатини қўйиб егин олдига қўйдим-да. ўтириб ўзимни тўхтата олмай йиғлай бошладим.
Одатда Жалолиддиннинг олдида йиғламасдим, бугун эса ўзимни тўхтат олмадим.
Менинг йиғлаганимни кўрган Жалолиддиннинг юраки сиқилиб
-Тўхтатинг йиғламанг ...
-Деб шундай қаттиқ овазда бақирдики, унинг овазини эшитиб ешитиб худди Сафар ака айтгандай бошимга тош тушгандай кутилмаганда кўз ёшим тинди.
-Мен нима қилаяпман дедим ўз-ўзимга ?...
Агар мен шундай ҳар куни йиғлайверсам ҳам Жалолиддинни ҳам туғилмаган боламни касал қилиб қўйман-ку, ахир эри қамалганда хомила қолган аёлларнинг биринчиси ёки энг охирги си, ҳам мен эмасман-ку, кўз олдимга ҳамқишлоқим Авазжон опа келди эри Тўли ака юк машинасини аврия қилиб бир одамнинг ўлимига сабабчи бўлгани учу саккиз йилга қамалди, хотини Авазжон опа эса эри қамоқда давомли учрашувга бориб келиб юриб бир эмас иккита ўғил туғди . Қайинонаси Шодмон хола хурсандликидан қишлоқимиз ахлига катта бешик тўй қилиб берганди, битта ўғлим учта бўлди деб.
Ҳеч ким қишлоқдан ҳам ҳайдамади.
Тўли ака қамоқдан чиқиб келганида ўзининг озод бўлганига ҳамда иккита ўғилининг суннат тўйларини ҳам қўшиб каттагина тўй қилди иккитта арслон каби ўғлим бор деб. “Булар менинг болам эмас” деб айтмади...
-Сафар ака нимаа деккан?...
-Жавобсиз саволлар қайта-қайта , миямга уриларди тунларим уйқусиз отмоқга бошлади...
Бир куни Жалолиддин менга қараб:
-Ая ?
-Нима дейсан Ой?
(Жалолиддинга отини айтмай Ой дердим чунки у менинг қоранғу, умидсиз ўтган тунлдаримни ёритган тўлин Ой эди)
-Манга ука олиб келиб беринг?
-Даданг келсин кейин бозордан сотиб олиб келамиз.
-Укам сизни қорингизда ... деб қоринимни ушлади.
Нима дейишга ҳайрон бўлиб қолдим.
Мактаб иш, бош оғриқли ҳаёт...
-Қишқи сессияси бошлангани учун Ойгул келди.
-Ойгулнинг келиши билан “ғамларим”ни, бир оз бўлсада, унитдим.
Қишлоқимиздагиларнинг туққан сигиргача янгиликларни Ойгул гапириб берди.
Бизларни қишлоқимиз ғалати қишлоқ .
Яъни қишлоқимизда ҳеч ким бир бирига бегона эмас.
Ҳаммаси бир бирига қуда анда бўлиб боғланиб кетган, яъни бегона йўқ.
Ҳаш паш дегунча бир ой ўтди Ойгул қишлоқимизга қайтиб кетди.
Илк баҳор лолалар очилди, настарин гул очиб ҳушбўй ҳидини таратди.
Туғилган кунимга Матлюба келди.
Энди у билан ўтириб бир пиола чой ичган эдик эри келди “уйга юр онанг келди” деб.
Яъна ҳар дойимгидек туғилган кунимда ёлғиз қолдим.
Тунда туш кўрдим:
Тушумда: “ кўча дарвоза қулфланган, эшик эса очиқмиш мен қаттиқ ухлаб ётганмишман, бир вақт Сафар ака келиб дарвозани урармиш мен эшитмаганмишман.
Кейин Сафар аканинг жахли чиқиб девордан сакраб ўтиб уйга кириб менга бақираяпганмиш:
-Нимага дарвозани қулфлаб эшикни раворанг очиқ қўйиб ухлаб ётибсан деб?...”
Унинг овазидан сакарб уйғониб кетдим.
Қарсам ёнимда Жалолиддин ухлаб ётибди тонг отиб ҳаммаёқ ёп ёруғ эди.
Балким Сафар ака тушумда эмас ўнгимда келгандир деб дарвозани бориб очиб йўлга қарадим.Маҳалламизнинг одамлари уёқдан бу буёқга ўтиб борар эдилар.
Яхшиликга бўлсин дедим ўз-ўзимга.
Худа хохласа хозир июнъ бошланади,кейин июлъ.
Июлда эса Сафар акага берилган муддат тугайди, ваозодликга чиқиб келди.
Менинг ягона орзуйим бор эди Сафар ака қамалагнидан буён “мен қаттиқ ухлаб ётганимда эшикдан кириб келсин бу қора кунларим эса тушга айлансин” деган...
Шу куни кунўртасидан кейин Қўйлиқ бозорига бордим уйга майда чуйда олагни сомсани кўриб шундай егим келди...
Ҳамёнимдаги пулни санаб кўрдим, битта сомса олиб есам...
Оҳири нафсим устунлик қилди бир дона одим....
Аҳир хомиламан баъзи нарсаларни егим келади имкониятим йўқ...
Бозор куни эди дарвоза эшик урилди бориб очсам Исмоил Одилов, Отаназар Арипов,Михаил Арзенов ва мен танимайдиган узун бўйли бир одам дарвоазанинг олдида турибди.
Саломлашиб уйга таклиф қилдим.
“Ичимдан яхшиям буларни келагнини маҳалла комитетининг раиси Убайдулла Сарсенбоев кўрмадим, кўрганида ҳисоб ебришим керак “ эди деган ҳайл миямдан ўтди.
Улар салонга кириб диванга ўтирдилар олдиларига чой дамлаб қўйдим.
Отаназар ака ўзи билан келган узун бўйли қўнғир сочли одамни Саловат Умрзоқов деб таништирди.
-Сиз Саловатни атнийсизми?
-Йўқ лекин “озодлик” радиосиан қамалгани ва қамоқдан озодликга чиққани ҳақида эшитганман.
-Сапарвойни изидан бордингизми?
-Бордим, кўргазмади.
-Бир оз сабр қилин кейинги ойдап балким чиқар аҳир уч йил тўлмайдими?
-Тўлади лекин.. агпиролмай сўзларим томоқимда тугумланди...
-Хафа бўлманг...
-Чой дамлайман деб бахона билан ўринимдан туриб ошхонага бордим, у ердан муздай сув олиб ташқарида юзимни ювдим, кўз ёшим сезилмасин деб.
-Улар анча ўтириб кейин кетдилар.
Тасодифавн кўриб қолдим Арзенов Саловат акага қанчадир доллар бериб, имзо чектириб олди ўз хужжатига.
Орадан бир хафта ўтган кейин Саловат ака келди.
Тўғрисини ёзадиган бўлсам олдига қўйишга нон ҳам йўқ эди уйда, олай десам пулим ҳам
энг ачинарлиси эса бечора Жалолиддин уйда дақвомли оч эди, егани нон йўқ эди. Мен эса ўзимни ўйламасдим қани эди бир кун келиб дастурхонимиз тўкин бўлса устида ҳамма ноз неъмат бўлса ва Жалолиддин тўйиб-тўйиб еса...
Буларнинг абрчаси орзу...
-Саловат ака кўп ўтирмади кетаркан Жалолиддинга егулик олинг деб минг сўм ташлаб кетди.
Оллох ундан рози бўлсин.
Эраси куни Жалолиддинни Қўйлиқ бозорига олиб бориб тўйгунича шашалик олиб бердим.
Ўзим емадим, етарки Жалолиддин тўйсин деб
Ҳар гал қўлимга пул олсам Жалолиддинга кўнгли тусаган егуликини олиб едираман.
Бошқа вақт сўраса пули йўқ десам хархаша қилмайди.
Уйда шакар турса даданга олиб борамиз ўғлим десам емасди...
Бахорги сессияси бошлангани учун Ойгул келди она жуда кўп егуликлар бериб юборган экан дастурхон тўлди.
Нихоят 1996 йил 4- Июнъ кунлардан жума янгилиш хотирламасам.
Жалодиддинни боқчага бериб ўзим мактабга бордим.
Эрталабки текширувларимни қилиб Умринисо опанинг олдига бориб гаплашиб ўтирдим бирданига юрагим қисиб нафас оломай қолдим.
Умринисо опа дарров савуқ сув берди ҳеч ўзимга келолмайман.
Менинг холатимни кўрган Умринисо опа қўрқиб кетди директорга бориб руҳсат олиб уйингизга кетинг Қурбоной агар уйда машинамизни адаси миниб кетмаганида ўғлимга айтиб уйингизга ташлаб келардик деди.
-Раҳмат ўзим бир йўлини қилиб кетаман.
-Зўрға ўринимдан туриб бориб Шарифа опадан руҳсат олдим.
Автобусга чиқиб уйга келиб ётиб ухлаб қолибман.
Бир вақт “нимага дарвозани қулфлаб эшикни равороғ очиб қўйиб ухлаб ётибсан” деган Сафар аканинг овазини эшитдим...яъна тушимга кириб ўша сўзини айтаяпти деб кўзимни очмай ётавердим.
-Санга айтаман нега ухлийсан, тур... уйда пул бўлса бер таксига беришим керак.
-Кўзимни очдим. Қарасам Сафар ака айни қамалаган куни уйдан кийиб кетган оқ кўйлак, қора шим, қора туфли қўлида елим халта сумка иблан турибди.
Сочи олинган мўйлови йўқ.
-Тушим шекилли деб яъна ётавердим.
-Энди жахл иблан бақирди.
-Турсана нага ётаверасан, такисга пул ебришим керак...
-Ман туш кўраётирман дедим хотиржам Сафар акага қараб хозир сиз Шайхалаидаги 49 /64 зонадасиз.
-Йўқ қамоқдан чиқдим кеча Самарқандда қолдим бугун уйга келдим.
-Ростданми?
-Рост пул бер.
-Хозир...
-Ўзи пулинг борми?
-Хозир кўз олдимда турган сумкамни тополмай қолдим хаёжондан, сал ўзимни қўлга олиб хамёнимда неча сўм бўлса қўлига тутқаздим.
-Сафар ака пулни олиб чиқиб кетди, мен эса ётоқхонага кириб қайтадан яъна ётдим туш кўраяпман, тушимда ҳам худди шундай бўлвади деб.
-Тушим деб ўйласам яъна Сафар ака қайтиб келди ...
-Ҳали ётибсанми?
-Сиз ҳақиқатдан ҳам чиқиб келдингизми, ишонмаяпман келагнингизга.
-Қамоқдан Каримов Бил Клинтин билан учрашгани учун чиқаришди.Клинтин талаб қилган экан Сафар Бекжонни чиқар деб.
-Ростданми?
-Ҳали ҳам ишонмадингми, туриб бир чой қўй овқат пишир ётаверма.
-Яъна юзига қарадим ишонмий турибман, барбир чой қўяман ўзимни ҳам чой ичгим келди..
Ўринимдан туриб чой қўйдим, опам сариёғ қуритилган гўшт бериб юборган эди шунга картошка қўшиб қовурдим то овқат пишгунча ичкарига кирмадим, тушим деб чунки чиқиб келганига ишонмасдим, кейинги борганимда учрашув бермагни учунми, бутунлай умидимни узгандим.
Овқат пишди тарелкага солдим олиб бориб олдига қўйдим, чой дамладим.
Сафар ака еб ўтирибди мен унга қараб ўтирибман.
-Нага емисан?
-Ҳақиқатдан ҳам тушим эмасмисиз?
-Йўқ.
-Жалолиддин нерда?
-Боқчада бориб олиб келишим керак.
-Сафар ака овқатини еб бўлди,тарелкаларни ошхонага олиб чиқиб қўйиб, қайтиб келдим, Сафар аканинг ҳақиқатдан ҳам чиқиб келагнига ярим ишонгандим.
-Сизга бир айтишим керак дедим жиддий туриб.
-На дийжоқсан?
-Ман хомиламан сиз билан сўнги учрашувимдан кейин шундай бўлди.
Манга ишонмасангиз хозир айтинг, мана уйингиз, мана бу биргаликда олган меблларимиз, боқчада ўғилингиз, сиз йўқликда битта игна ҳам сотмадим бирга олганларимиздан оч қолсам. Йиртиқ кўйлакда юрсам ҳам.
Фақат уйни йиққаналдрида гиламлар ва анча нарсалар ўғиланганини айтмаганда. Жалолиддинга ҳам давогар эмасман ўғилингиз ҳам ўзингизга мен шу бугуноқ бу уйдан чиқиб кетаман.
-Ростданми?
-Рост.
-Сафар аканинг кўзларида қувонч порлади, юзига севинч табассуми тошди: ўзим билар эдим шундай бўлишини, ўзимники бу бола.
-Ростданми?
-Манга ишонмийсанми?
-Йўғей сизга ишонмай ўлибманми?
-Қувонганимдан Сафар аканинг пешонасидан ўпдим.
Ётоқхонага кириб Сафар ака уч йил қамоқда бўлса ман уч йил uy qamoqida yahsab har bir kunimni daftarga ёзганdim. Unga “Жўнатилмаган мактублар” деb nom berган edim.
Shu хотира дафтарчамни олиб чиқиб Сафар аканинг қўлига тутқаздим. Sиз йўқликингизда манi қандай yashaganimni, boshimdan ötgan ogir кунларимни билмоқчи бўлсангиз ҳаммасини шу дафтарга ёзганман ўқинг ...ман келгунча.
Man Жалолиддинни боқчадан бориб олиб келаман.
Дарвозадан чиқсам қўшнимиз Камол амаки юрган экан унга қараб:
-Ассалому алайкум Камол амаки Сафар ака қамоқдан чиқиб келди дедим, ман гапимни эшитган Камол амаки уйга қараб югуриб кетди ----Rостdanми деб...
-Қарсам ўқиш vaqti tugani uchun Ойгул ham келаяпgan экан унга Сафар аканинг келганини айтдим.
Сафар ака қамоқда экан менга моддий ёрдам берган insonлар.
Ulardan Olloh rozi bölsin.
Михайил Арзенов 100 доллар.
Бобур Шокир 10 доллар.
Саловат Умрзоқов 1000 сўм.
Ахтам Розиқов 12 сўм.
Холида Муҳамедова 25 сўм.
ЭРК Партиясининг раиси Муҳаммад Солих Жалолиддинга битта иштон bilan жемпирни Ахтам Розиқов билан бериб юборганdi.

25.12.2017 yil. Lausanne.

Қуёши кулмаган баҳор.

(106-қисм)

Уй келдим дарвозаниннг эшикини очсам вафодор итим Леди кутиб турган экан. Оч қолгандиr деб кийимларимни ҳам ўзгартирмай уйда Леди учун ажратиб қўйган нонларимни бериб, ялоқига сув қуйдим.
Кўнглим кўкда парвоз қиларди Сафар акани кўрганим учун.
Ҳар кунгидек яъна тонг отди , яъна мактаб. яъна иш.
Мактабга бордим кутубхоначи Умринисо опага Сафар акани кўрганимни ва у ерда қамалиб ўтирган йигитларни Сафар акани жуда хурмат қилишларини ҳаёжон билан гапириб бердим. Жиззахлик “Носки фабрикасининг директори бўлиб ишлаган Ғулом... ҳақида. Сурхондарёлик хотини никох кечасида ўлган йигит ҳақида “ тўлиб-тошиб гапириб бердим.
Кўп озиқ-овқат, олиб бормасам ҳам дастурхонимиз тўлди дедим.
Умринисо опа ҳам хурсанд бўлди, менинг Сафар ака билан учрашиб келганимга.
Кейин Матлюбага ҳам айтдим у ҳам менинг счевинчимга шерик бўлди.
Кўглим тоғ каби юксалгани учун кунлар қандай елиб ўтиб кетганликини билмасдим,
Мактабдиги ўқитувчиларнинг тутими эса айни эди ҳалиям улар мен билан гаплашмасди.
Мен ҳам уларга яқинлашмасдим.
Ўқитувчиларга қайсидир фанидан филм кўрсатилиши керак бўлса “вожатий” қиз Ҳусниорани юборар эдилар “элчи” этиб, у ҳам қайси ўқитувчига қандай филм керак бўлса номини айтиб овчидан қочган хайвондек шошиб чиқиб кетарди.
Унинг айтган филм лентани мен топиб тайёрлаб тутрар эдим ўқитувчи аёл ўз ўқувчиларига қўшилиб келиб дарсларини тушунтириб чиқиб кетардилар.
Бир куни бошланғич синф ўқитувчиси Аълони Матлюба таништирди.
-Аъло сизнинг ҳамшаҳарингиз Хоразмлик деб.
-Мен Хоразмлик эмасман дедим.
.Хўжайинингиз Хоразмлике эмасми?
-Хоразмлик лекин мен Қарақалпағистонданман дедим,.
Матлюба мен тортишиб ўтирмади ўзингиз биласиз, Аъло билан танишасизми?
-Танишаман.
-Аъло жуда дилкаш самимий қиз эди, бир пасда эски қадрдонлардк бўлиб кетдик .
Аъло бошқа ўқитувчилардек қўрс муомила қилмасди менга.
Бора-бора, унга нисбатан ишонч пайдо бўлгани учун ўзимни кимликни ва Сафар аканинг қилган ишлари ҳақида гапириб бердим.
Мактабда ҳаммага ҳам "дардимни дастурхон қилмас эдим” .
Сезардимки, ўзимнинг кимликимни мен айтмасам кўпчилик менинг биларди, шунинг учун ҳам менга ”нафрат” билан қарар эдилар “хал душман”нининг, хотини деб.
Менинг кимликимни билган Аъло ҳайрон қолди , сиз шундай бир Сафар оғанинг оиласи бўласизми, у кишини акам танийди менга айтган эди кимлики, ҳақида.
(Хоразамда ўз дадасига ака дейиш қадим-қадимдан, келаяпган галанакдир)
-Сизни ЭРК партиясининг аъзолари билан таништирайми, бизларнинг уйга тез-тез, келиб турадилар.
-ЭРК партиясининг аъзоларининг ҳаммаси ўлган-ку, тириклари ҳам борми дедим алам билан?
-Бор улар бизларнинг уйга келиб акам билан гаплашиб ўтирадилар.
(Аълонинг акасинингЭРК Партиясига қандай алоқаси борлики ҳақида сўрамадим, ЭРК Пратиясининг аъзолари ким бўлса ҳам ҳаммаси мен учун тирик мурда эди ўша вақтларда. Чунки Сафар аканинг кимликини мендан яхшироқ улар билардилар.
-Менга келин яхши ўтирибсизми деса, бошим осмонга етарди.
Мен ҳеч кимнинг моддий дастакга эҳтиёжим йўқ эди лекин маънавий қўллаб қувватлашларига зор эдим.)
-Балким улар сиз учун тирикдир мен учун эса ҳаммаси ҳаётда судралиб юрган “тирик мсурда” Сафар ака уларга нима ёмолик қилган эди, келиб биттасиям хабаримни олмайди ёки мен улардан моддий манфаат кутамайман-ку.
-Сиздан ҳабар олмайдиларми?
-Йўқ.
-Партия раисиям ҳабарингизни олмаqдими?
-Туркияда “ўлгани” ҳақида эшитмадингизми?...
...
Шоир Муҳаммад Солихнинг бир шеъри бор “кўникиш” деган ўқиганмисиз?
-Айтсангиз эсимга тушар.

Шу қадар хижолатбўлардики,шўрлик,
Кўзи тиниб, ҳеч нарса кўрмасди,
Уят кучлиэди, кучли эди хўрлик,
Ер ёрилмас эди,ерга кирмасди,

Одам ҳар нарсага кўзникар экан,
Кўникиб олди у тақдирига- 
Энди ер ёрилар эди уятдан,
У эса кирмасди ёрилган ерга.

-Тушундингизми шоир ўз келажагини ўзи айтиб кетган, ўзиниng yozgan sheri bilan M.Slih özini оппоқ кўрсатиб номини улуғлаш учун қамлаган инсонларни қоралишни ўзига касб қилиб олган hozir. Унинг учун ким қамалса ўзи айбдормиш,Сафар ака ҳақида ҳам “баттар бўлсин ўзининг ақмоқлики учун қамлаган дебди” бирисига уyam келиb менга айтди.
Ўзи сутдан чиққан оқ қошиқми, ундан қанчалик нафратланишимни бир ўзим бир худо билади.
...
Аъло шундан кейин бирон марта ЭРК партияси ҳақида гаплашмади мен билан мекн агп очмадим..
Бир пасда 1996 йил келиб қолди.
-Мактаб директори Шарифа опа бир куни мени колидорда кўриб қолиб мактабда ташкил қилинаяпган янги йил базмига таклиф қилди.
-Мен ҳам самиятла қабул қилдим.
-Кейинчалик ҳаётимдаги энг катта хатойимни ўша вақтда директор Йўлдошева Шарифа Баёновнанинг таклифини қабул қилганимни тушуниб етдим.
Лекин кеч эди хатойимни билган вақтда.,
Маккор директор мени устимдан кулиш учун таклиф қилган экан мен бўлса "самимий" деб ишониб базмга қатнашибман. 
Янги йил базми учун ҳамма қатори пул бердим айтилган соатда келдим Жалолиддини билан катта зал стул курсилар қўйилган столлар ноз неъматга тўла ўртада каттакон арча. Ўқитувчиларни кўриб ҳайрон қолдим уларнинг юзларига сурилган бўйёқ эритсангиз катта бир салоннинг давори бўйялса, лабилари эса хозир кимнидир тирилайин еб бу ерга кегандек қип қизил қон каби рангида эди.
Эгниларига кийган қимматбҳо кийимларини айтмасам ҳам бўларди... 
Қўйлиқ бозоридаги"лўли-тиламчи »лар, мендан яхшироқ кийинган эди. 
Менга кўрсатилган столга ўтиргандим.
У столга мендан олдин келиб ўтирган ўқитувчи аёл бурнини жийириб, жирканганини ошкора намойиш этиб туриб кетиб бошқа столга бориб ўтирди,
Ҳамма менга мен эса ерга қарадим.
Ер ёрилсада, ичига тириклайин кириб кетсам яхши бўлар эди...
Ўқитувчи аёлнинг намоишкорона туриб кетганини узоқдан кўриб, кузатиб тўтирган Шарифа опа ўзидан узоқроқда ўтирган сектарка аёлга бир нималар деди.
Шундан сўнг ўша Андижонлик секратарка аёл келиб мен ўтирган столга ўтирди.
Бу аёл менга ўзини яқин тутарди билмадим қошиқ, тарелка берганим учунми. ёки бошқа сабабданми, билмадим...
Буни кўрган физика ўқитувчиси Самарқанд вилоятининг Оқдарё туманидан бўлган фамилясини унитганман Мавлюда ўтирган еридан туриб келиб ўша секратарка аёлга қараб ҳамма эштитадиган баланд овазда.
-Опа келиб-келиб, сиз ўша "жирканч харип" билан бир столга ўтирасизми?
Мавлюда мени очиқдан-очиқ, ҳақорат қилаяпган эди, унга муносиб жавоб берай дедим ғазабдан тилимга гап ҳам келмасди...
Буни кўрган секратар аёлнинг ўзи унга муносиб жавоб берди...
Бошим ғувлаб айлангани учун унинг нима дегани қулоқимга кирмади.
-Ўринимдан туриб кетмоқчи эдим
-Секратарка аёл қўйинг уни гапига хафа бўлманг ўзи аламзада...
Районо мудирликида ишлайдиган Сафар Сангиноов борку, танимсангиз керак, ўша одам Мавлюдани ташлаб кетибди.
Олдин “ санга уйланаман хотинимни ажратиб деб юрган экан” энди ўртада харомтавоҳдек бир ўзи қолиб кетибди.
Сафар Сангиновни деган ифлосни мен ҳам танирдим у менинг мактабдадаги ҳар битта қадамимни текшириш учун Ўзбекистон КГБ.си тарафидан қўйилган “қулоқ” эди.
-Баттар бўлсин , бировнинг оиласи бузгандан кўра ўлиб кетгани минг марта яхши фохишани дедим алам билан.
-Униг болалари бордир.
-Бор бўлса керак катта одам-ку.
Барбир секратарка қанчалик кўнгилмини олишга харкат қилмасин кўнглим ёришмади ўша кўнгилсиз холатдан кейин еганим заҳар ютганим заққум бўлиб ярим соат ҳам ўтирмай янги йил базмини тарк этиб уйга қайтдим.
Кўнгил кошонам қоф-қоранғу, зулмат қофлаган кунланинг бирида ҳамқишлоқим Ойгул Маданият Институтидаги қишки сессияси учун келди.
Унинг келиши билан кўнгилимдаги чигаллик ечилгандай бўлди.
Ойгул жуда дилкаш қиз эди қишлоқимиздаги етти ёшдан етмиш ёшгача бўлган қўни қўшниларимиздаги ҳар бир воқеа ходисаларни жуа кулгули қилиб нуқта вергулига қадар айтиб берарди. Ойгул келса ғамдан адо бўлган кўнгилимга фараҳлик келарди бутун дард-аламларимни унитардим, ҳафта ўн кунлик татил ўтди-кетди яъна мактаб жонимни сиққан кунлар бошланди.
Ойгул бир ой ўқиб кейин қишлоқимизга қайтиши керак эди.
Бир куни мактабдан келаяпсам маҳалал комитетининг раиси мени кўриб қолиб изига қайтди.
Салом аликни ҳам насия қилиб сўради.
-Уйингиздаги ким?
-Ҳамқишлоқим.
-У нима қилиб юрибди?
-Маданият Институтида ўқийди қишки сессияси бошланган шунга келган.
-Қачон кетади?
-Сессиясибир ойда тугса кейин кетади.
Бу орада холамнинг невараси Икром ўртоқлари иблан келди Чорсу бозорида жийда сотгани хуллоси калом уй тўлиб-тошди, бу холдан Жалоддин ҳам хурсанд эди.
Яъна маҳалал комитетининг сўровга дуч келдим ва уйга келган меҳмонларимнинг кимлики, ва қачон кетиши ҳақидаги сўроқларига жавоб бердим.
Онам бутун қишга етадиган озиқ-овқатларни бериб юборганди Икром билан.
Саноқли кун етз ўтади дегандай Ойгулнинг сессияси тамом бўлди у кетди.
Икромлар ҳам олиб келган жийдаларини сотиб қайтиб кетдилар.
Яъна Жалодиддин билан ёлғиз қолдим.
Сафар аканинг олдига бориб келганимга икки-уч, ой ўтгандан к ейин ўзимда бўлаяпган ўзгаришни ҳис қилиб Водникдаги касалхонанинг гинколог доктор Ўғилой опага борсам “хомиласан” деди, бу хабарни эшитиб тош каби қотдим.
(Ўғилой фамилчясини унитдим келиб чиқиш Қўқонлик бўлган устига докторлик оқ халатини кийган доктор кўритисидаги ваҳший мақлуқ эди бу хотин. Унинг менга ва туғилмган ўғлим Озодбекга қилган ёмонликларини кейинги қисмларда ёзаман)
- Бу ноҳуш ҳабарни эшитиб нима қилишга ҳайрон эдим...Сафар ака “мендан шубҳаланса” деган фикр миямни захарли қурт каби кемираради додимни кимга айтишни билмасдим. ...
-Нима қилсам экан?
-Бошимга тушган шунча кўргуликлар оз эдими?
-Оллох мени синаб бераяптими, сийлабми билмасдим ...
-Ўйлана ўйлана сўнг қароримга келдим Шайхаалига бораман ҳамма гапни оайтаман агар -Сафар ака мендан шубҳалансақайтишда ўзимни поезд тагаиа ташлайман.
-Унда Жалолиддинни нима қиламан?...
-Ўзим-ку, ўлиб кетавераман...
-Кечаси иблан кўзимнинг ёши тўхтамади, тезроқ бориб бу хабарни ўзига айтай деб мактаб директори Шарифа опанинг қабулига кириб бор гапни айтиб яъна уч кунга руҳсат сўрадим Шайхалига бориб келай деб.
-Майли боринг.
-Раҳмат.
Чўнтакимда саноқли пулим бор эди кичик бир сумкага тўртта нон билан ярим кг. шакар олиб йўлга чиқдим, қалбимни қоплаган қоп қора булут кўнгилимни вайрон қилаяпганди.
Ишқилиб Сафар ака менга ишонсин, ишонмаса, унда нима қиламан?...
Миям худди чизилган пластинкадек бир гапни айлантирар эди.
.Энди нима қиламан?
Мен-ку, ўлимдан қўрқмайман ҳозир ҳам яшаган ўликман, лекин ўзимни ўлдирсам ўзимга қўшиб ҳали дунё юзини кўрмаган маъсум бир жонни ўзим билан қора лаҳадга олиб кетаман изимда эса масум Жалодиддин қолади етим бўлиб...
Поездга чиқдим тун ўтди тонг отди поезддан тушдим, кутиш залида яъна олдинги галгидек ўтирдим қалбимни қаҳшатган оғир ҳаёл билан ҳамрохларимнинг кимликига этибор ҳам бермадим, ўзимнинг ташвишим ўзимга оғирлик қилаяпганди.
Шайхали қамоқхонасининг олдига келганида хаёлларимни жамлаб қамоқхона бошлиқи Алихайдар Қулимбетов номига ариза ёзмоқчи эдим ҳамрохларимдан биттаси бу ернинг қамоқхона бошлқи ўзгарди деди..
Ҳозир Умар...дегани деди. (фамилиясини унитибман)
Ариза ёзиб бериб жавобини интиқлик билан кута бошладим, бир вақт аризаларимизни олиб кетган аскар йигит чиқди ва кирадиганларнинг рўйхатини айта бошлади мен йўқ эдим. Бугунги кираидганларнинг аҳм эртанги кирадиганларнинг ҳам рўйхатида йўқ эдим.
-Нима учун мен ёзган аризамга жавоб бермаяпсиз
-Кимнинг изидан келгансиз?
-Сафар(бой) Бекжон(ов)нинг.
-Анаву ЭРКчими?
-Ҳа.
-Сизга руҳсат йўқ.
-Бундан уч ой олдин келгандим уч кечалик учрашувга бугун эса икки соатлик киришга ҳаққим бор қонун бўйича.
-Сиз киролмайсиз.
-Нима учун?
-Янги “хозайин”нинг, буйруқи.
-Қонунан мумкин эмас киришим керак.
-Қонун оддий қамлаганлар учун сизнинг хўжайингиз учун эмас кетаверинг кейин унинг отаси келган яқинда. 
-Отаси билан нима ишим бор мен кўришим керак.
-Аскар йигит менга айтдингми, ёки деворгами деб қайрилиб қарамай ҳам кириб кетди.
Минг ланат бўлсин сизларга алам иблан ҳайқирдим кейин шундай додлаб йиғладим ўзимни унитиб...
Йиғлаб қайтарканман ўзим билан олиб борган тўртта нонимни аскар йигитларга бериб поездда Тошкентга келгунча йиғлаб келдим.
Уйга келдим тирик мурдадек эдим, умуман яшашимнинг мазмуни ҳам маноси қолмаганди.
Эртаси куни Жалодиддинни боқчага бериб мактабга бордим, менинг паришон холимни кўрган Умринисо опа хол-ҳотир, сўради кўролмай қайтдим учршув бермади дедим алам билан йиғлаб ...
-Ўқитувчилар агар филм қўйиб бер деб айтмасалар давомли Умринисо опа билан кутубхонада ўтирардим.
Умринисо опанинг ёнида йиғлайвермай деб ўзим ишлайдиган кабинетга кириб роса йиғладим...ўзимнинг дардим ўзимга етиб юрган ткунларимнинг бирида мактабимизнинг заучи Муҳаббат Йўлдошева мени излаб мен ўтирадиган лаборантлик абинетига келди.Унинг келганидан ҳайрон бўлдим инмага келибди деб.
-У менга қараб сиз хўжайингизни кўргани уч кун мкуддатга қамоқхонага кетган вақтингиздаги уч кунлик иш ҳаққингизни ойлик олганда қайтариб беришингиз керак деди.
-Муҳаббат қанақа қилиб уч кунлик иш ҳаққимни ҳисоблайман, мен тушунмайман ?
-Мен сизга ўргатаман.
-Ўргатинг.
-Ростдан ҳам ўргатди.
-Ойликимни оладиган кун завхоз Абдуманноб аканинг олдига бордим.
-Абдуманоб ака қўлимга ойликимни берди, мен унга Муҳаббат билан орамизда бўлиб ўтган айтгандим ишонмади.
-Бўлиши мумкин эмас сиз Шарифа опадан руҳсат олиб бормадингизми?
-Руҳсат олиб кетдим.
-Шунда ҳам сиздан пул сўраяптиларми?
-Ҳа.
-Абдуманноф ака жахл билан " Исқиртлар" деди.
-Абдуманоб акадан олган иш ҳаққимдан Муҳаббат сўраган пулини берай деб изласам Шаирфа опанинг кабинетида дейишди. 
Директорнинг кабинетнинг олдида ўтирадиган секратарка ҳам йўқ экан ўзим эшикни ургандим... киринг деган оваз эшитилди.
-Ичкарига кирсам ҳамма ўқитувчилар менга қаради бу “тиламчи” нима қилиб юрибди деганларидай.
Уларга этибор бермай салом бериб тўғри директорнинг ён тарафида ўтирган Муҳаббатнинг олдига бордим-да, қўлимдги пулни узатиб сиз уч кун йўқ вақтингиздаги пулни ойликингизни олган вақтда қайтариб бер деган эдингиз мана мен ўша пулни олиб келдим деб Муҳаббатнинг олдига отиб юбориб изимга ҳам қарамай чиқб кетдим.Изимдан Шарифа опанинг7 овази эшитиди қайтмадим.
Лаборантлик кабинетида ўтирсам оарадан юбеш минут ҳам ўтмай секратарка келди сизни Шарифа опа чақираяпти деб.
Борсам Шарифа опанинг қовақидан қор ёғаяпти.
-Нимага чақиртирдингиз?
-Сиз нима учун Муҳаббатнинг юзига ўша пулни отиб юбордингиз?
-Ўзи сўради, берсам нимага олмади?
-Уни ўқитувчиларни ичида уялтирдингиз роса йиғлади.
-Йиғласа мен нима қилай мендан сўраган пулини бердим агар унда сиз айтгандек “уят” бўлса эди уч кун кетганим учун мендан пул сўрамасди.
-Яхши қилмадингиз.
-У яхши қилдими?
Ўзи жонимдан тўйиб юрибман шунча Қамоқхонада хўжайиним билан ҳам учраштирмадилар, бу ерда Муҳаббатнинг инжиқликини кўтардиган холим йўқ.
-Учрашмадингизми?...
-Йўқ отаси келди деб бахона қилиб учрашув бермадилар.
-Билмаган эканман,
-Учрашув бермади, берганида хомила эканилкимни айтажоқ эдим.
...
-Яхши бораверинг.
-Майли.
Жахлим чиқиб Умринисо опанинг олдига келиб унга бўлиб ўтган воқеани айтгандим унинг ҳам жахли чиқди куни сиздан оладиган учкунлик пулингизга қолибдими Муҳаббатни мен Шарифага ўзим айтман.
-Умринисо опанинг Шарифа опадан ёши катта ва энг муҳими эри Зокир Алматовнинг синфдоши ва “эркатой” дўсти бўлгани учунми, Шарифа опа у билан ўйланиб муомилла қиларди Умринисо опага захрини сочолмасди. 

17.12.2017 yil. Lausanne.

Қуёши кулмаган баҳор.

104 -қисм.

Шарифа опадан руҳсат олмganimdan кейин у қадар севиндимки, бу руҳ холатимни сизларга англата олмайман шу куни тунни ухламай ҳаёжонда тонгни отдирдим.
Эрталаб Жалолиддин билан бозорга борсам Сафар ака учун олган озиқ- овқатларимни кўтариб юришим ва уйга қайтишим қийин бўлади деб боқчага олиб бордим.
Ўзим Водникдан автобусга ўтириб Олой бозорига бориб қўлимдаги 50 $ ни, сўмга айлантириб бир қисмидан анча-мунча, бозорлик қилдим.
Бозордан қайтиб уйга келиб кейин Жалолиддинни олгани боқчадан олиб келдим.
Олган озиқ-овқатларимни, студентликимдан қолган катта сумкамга жойлаштирдим. 
Қолган пулимни бир қисмига билет олдим қолганини Сафар акага бераман деб ажратиб олиб қўйдим. 
Кечқурун Тошкент-Қарши поездига билет олиб тунда Шайхалига қараб йўлга чиқдим. Йўлда кетарканман жуда кайфиятим баланд эди.
Тонг отиб-отмасдан Қаршига етиб келдик.
Поезддан тушганимда хали тонг отмаган атрофни тонг отишидан олдин рўй берадиган зимистонлик қоплаганди, сўнг баҳорда эсган аччиқ изғирин катта-ю, кичикни баданини жунжуктирарди. Жалолиддин савуқдар зир-зир титрай бошлади.
Қўлимдаги оғир сумкамни ерга қўйиб, ичидан Жалолиддининг қалин курткасини олиб кийдирдим, бахтимизга кутиш салони иссиқ эди бўлмаса нима қилар эдим?...
Тонг ёришгунча вокзалда ўтирдим.
Ён атрофимда курсиларда ёш болаларини бағриги босган аёллар, кекса отахонлар бор эди. Ён атрофимда ўтирганларнинг ҳаммаси менинг каби зонага келганликларини атроф ёришиб Шайхалидаги 64/49 зонага қараб йўлга чиққан маҳалим билдим.
Ҳаммамизнинг борадиган манзилимиз бир йўлимиз эса чақир тош тўшалган сўқмоқ эди.
Кичкина болаларини бағрига босиб кўтарган юзи ғамдан сарғайган аёллар ,қадди ғамдан букилган онахонлар, соч-соқоли фарзанд ғамида оқарган, бели букилиб катта-катта, оғир сумкаларни кўтариб олган отахонлар бор эди.
Ҳеч биримиздан на сас чиқарди на садо фақат оёқ босган тор сўқмоқдаги тошлардан тиқир-тиқир, овазигина эшитиларди.
Сўқмоқ шу қадар тор эдики, адашиб қадаминигни нотўғри боссанг йўлакча атрофини қоплаган чақир, тиканлар туфлингни тешиб тавонингга кириши аниқ эди.
Шунинг учунми, ҳаммамиз авайлаб оёқ босардик.
Тош. Тиканлар қоплаган сўқмоқдан бир чизиқ бўлиб саф тортиб кетаётган биз ғарибларнинг бошимизга тушган мусибатларнинг сабаби ҳар хил бўлса-да, лекин келиб юзлашган сўнг нуқтамиз 49/64 рақали Шайхали деган қамоқхонанинг темир дарвозасининг олди эди эди.
Бизлар бир-биримизни, танимасак ҳам банди зиндон бўлиб ётган яқинларимиз бир -бирларини жуда яхши танишардилар.
Улар қамоқхонанинг қон хиди анқиган тош деворларининг ичида бири-бирининг дардига дармон бўлса бошқасининг ярасига малҳам бўлар эдилар.
Шунинг мен учун зиндонбанд қилинган ҳар бир йигитнинг ота-онаси, хоними ва болаларининг бегонаси йўқ улар ҳам менинг каби жабрдийда эдилар.
Ҳатто одам ўлдириб қамалган бўлса ҳам унинг ота-онасининг, хоними ва болаларининг гунохи йўқ чунки ҳеч бир ота-она , ўғлим “жаллод” бўлиб бегунох бир бандани ўлдирсин деб орзу қилмайди шу ниятда ўғил туғиб катта қилмайди. 
Қамоқхонанинг темир дарвозасининг олдига келганда шох-у, гадо баробардир.
Конгилимни тош каби эзган ҳаёллар оғушида темир дарвозанинг олдига қандай келганимни ҳам билмай қолибман.
Қўлимга қалам олиб Шайхалидаги қамоқхонанинг бошлқи Алиҳайдар Қулимбетовнинг номига ёзган ариза ёздим.
Менинг ҳамроҳларим аризаларини ёздилар кейин барчамиз биргаликда шу ерда ишлайдиган қўли қонга ботган қамоқхона ходимларидан бири чиқиб, kirib turgan eshikning oldida, ёзган аризаларимизни berish uchun ularni кута бошладик.
Иш соати бошлангани учун қамоқхонада ишлайдиганлар бирин-кетин, келиб қамоқхона дарвозасининг чап тарафида жойлашган кичик эшикдан ичкарига кириб кетардилар. Бизлар ичкарига кириб кетаётган лаъанатиларининг ҳар бирининг изидан оваз чиқармасдан қарғаб қолар эдик. Маълум вақт ўтганидан кейин инсон қиyaфасидаги яратиқлардан бириси чиқиб қўлимиздаги Алиҳайдар Қулимбетов номига ёзилган аризаларимизни йиғиб иблисга бериб имзо чектирмак учун ичкарига кириб кетди.
Юрагимни ҳовучлаб кута бошладим илоҳим бугун киришимга руҳсат бергай деб...
Нолам Оллохга етдими ё бандасига билмадим ёки туни билан уҳламай қилган дуоларим ижобат бўлдими бугун учрашувга кирадиганлаrнинг ичида менга ҳам руҳсат бор эди биринчи марта қувончдан кўзимга ёш тўлди.
Чунки бундан бир йил олдин келганимда бир кун кейинга учрашув берishганди.
Қувончдан Жалолиддинни маҳкам бағримга босдим бугун дадангни кўрасан ўғлим деб.
Кечқурун соат бешда ичкарига киришимиз керак экан.
Соат бешгача нима қилишга ҳайрон эдим.
Руҳсат олганлар қувончдан кўзига ёш олган бўлсалар, эртага киришга руҳсат олганлар аламдан кўзига ёш олдилар.
Ҳамрохларим болаларини олиб тарқай бошладилар мен нима қилишга ҳайрон бўлиб ўртада қолгандим .
Менинг каловланиб турганимни кўрган чақир тошли сўқмоқ йўлдан бирга келган ҳамрохларимдан бири ўрта ёшли аёл чақирди...
-Қизим борадиган жойингиз борми?
-Ассалому алайкум менга айтаяпсизми?
-Сизга айтаётгандим.
-Йўқ.
-Юринг бизлар билан кечгача болангиз билан қийналиб қоласиз бу ерда.
-Қаерга дедим... дабдурустдан мени таклиф қилгaнидан ажабланиб.
-Бизлар ҳар келагнимизда борадиган уй бор шу ерга яқин у бориб дам оламиз чой ичамиз фақат уйнинг егасига кетишдан олдин ҳар ким беш сўм беришимиз керак кечасига қолсак ўн сўм берамиз.
-Яхши бўларди опажон ҳавоям салқин ўғлим савуқ қотади ташқарида, пулим бор.
-Юринг унда бизлар билан.
-Яхши , яъна бир қўлимда оғир сумка бир қўлимда Жалолиддин улар билан йўлга тушдим борадиган манзилимни билмай.
Мен ўша аёлга пулим бор беш сўм бераман десам ҳам ичимдан қиринди ўтди.
Чўнтакимда бори -йўғи, қирқ сўмча пулим қолганди унинг йигирма сўмини Сафар акага берсам ўн икки сўмга қайтишга билет олсам уйга етиб олишим учун тийин қолса керак ва бир ой яшашим керак...
Мактабда ишлаб ҳам иқтисодий аҳволим яхшиланмади.
Мен оладиган ойлик қоғазда бошқа қўлимга берилганида бошқа эди.
Яъни менга бериладиган ойликнинг ярими йўқ эди.
Бир-икки, шикоят қилдим мактабда пул берадиган завхоз Абдуманоп акага “яхши кейинги гал тўлиқ оласиз” деганди , лекин кейинги галнинг сўнги ҳеч келмади охирида Абдуманоф ака дардингизни директор Шарифа Йўлдошевнага айтинг мен ҳеч нима кила олмайман деганидан кейин мактаб директори Шарифа Йўлошевна Баёновага кириб айтсам жаҳли чиқди “сиз бу ерда пул учун ишлайсизми" деб.
Унинг захранда билан айтган гапи жонимдан тўйдирди ўзимни ҳудда гадойдек ҳис қилдим...
Шундан кейин қайтиб берадиган ойликимни тўлиқ беринглар деб сўрамай қўйдим.
Ичимдан эса баддуо қилarдим “илоҳим кўзингни шур туфроқ тўлдирсин” деб Шарифа опани.
Ҳозир ҳам мажбуриятдан ҳамрохларимга қўшилиб ўзим танимаган уйга бораяпман у, ичимдан қиринди ўтаяпти кейин нима қиламан деб...
Бизлар олтита эдик яъни мен Жаолиддин билан яъна бир келин билан қайинона ва кичкина болачамени таклиф қилнган аёл билан унинг эри.
Ўша аёлнинг эри жуда салбатли одам эди бўйи ҳам сал икки метр оёқлари ёшликида от минib katta béLgan chavondozlarniki, kabi edi yani қийшайиб кетгандек эгри-буйри, қорачадан келган мўйловли ўрта киши.
Бизлар борган уйнинг дарвозасини ўша узун бўйли одам урди эшикни ўрта ёшлarda бошига рўмол ўраган оқ-сариқдан келган аёл очди.
Киринглар уйга деб таклиф қилди.
Ховлига кирдик шинамгина ховли кичкина гулзор унга райхон ва ҳар хил гуллар экилган лекин кузак эмасми гулларнинг япроқлари сарғайиб сўлганди.
Уйнинг ичига кирганимизда уйнинг колидорига эскироқ гилам тўшалган устига эса кўрпачалар ёйиб қўйганди худди бизларни келишимизни олдиндан биладигандай ўртада дастурхон yoilgan bölib нон qöyilganди.
Жалолиддин кечадан бери қорни тўйиб ҳеч нима емагани учунми, нонни кўриб нон ейман деди... нима қилишга ҳайрон эдим уларнинг ёнида дастурхонга қўл чўзиб ўғилимга нон синдириб олиб беришга андиша қилdим....
Менинг ийманиб турганимни кўрган аёл ўзи нони синдириб Жалолиддинга берди ҳатто сумкасини очиб ширин кулча берди..
-Биз борган уйнинг келини бир чойнак чой дамлаб олиб келиб ўртага қўйди. Ёнимдагилар дастурхонга сумкаларидан нон, патир, қайнатилган гўшт олиб ва ширинлик олиб ўртага қўйярканлар мен
жуда уялдим менинг Сафар ака учун олган иккита нон ва ҳамин
қадар бозорликимдан бошқа ҳеч нимам йўқ ...
Олган озиқ-овқатларимдан, дастурхонга олиб қўйсам Сафар ака олиб борадиганларим жуда жуда оз қоларди.
-Ёнимдаги ҳамрохларимига қараб кечирасизлар менинг ортиқса дастурхонга қўйядиган ҳеч нарсам йўқ дедим...
Бўғзимга аччиқ фарёд тиқилди додламай деб лабимни қаттиқ тишладим.
-Қизим уялманг, хафа ҳам бўлманг бу ерда ҳаммамиз тенгмиз, сизда йўқ бўлса бизларда бор ўзингиз ҳам узоқ йўлдан келгансиздирсиз оч қолгандирсиз balkim йўлда уялманг еб ўтиринг, 
ўртага dassturhonga қўйилгандан кейин нарсаларнинг сеники, меники йўқ, ҳаммамизники,
-Рахмат опажон кечадан бери тўғри дуруст ҳеч нима нима емганди ўғлим дедим.
-Қаердан келдингиз?
-Тошкентдан., сизларчи?
-Бизлар отаси билан Сурхондарёдан келдик.
-Қамоқда кимингиз бор?
-Ўғлим...аёлнинг кўзига ёш тўлди.
-Унинг бу холини кўриб менинг ҳам кўнглим бузилди, кечирасиз ноўрин савол бердим-ми?
-Йўқ мен ўзим...
-Сизни яхши тушунаман дедим бўғзимни бўғган аламни ичимга ютиб.
-Ичи дарддан тўлган аёл ўғилининг фожиали тақдирини айта бошлади.
У айтаркан мен кўз ёшларимга хоким бўла олмадим.
-Ўғлимни не-не умидлар билан катта қилганмиз отаси от спорти бўйича СССР чемпионни биринчи ўғиi эмасмиdi, айтгани-айтган, деганни-дeган erkalatib katta qilagn edik.
Уйлантирадиган ёшга етганида кимга уйлантирайлик деб сўрасак ўз яхши кўрган қизни исмини айтди. Бизлар суюниб совчиликга бордик кейин отасининг номига яраша тўй қилдик.
Ҳамма бало тўйдан бир кун ўтиб бошланди.
Келинимиз тўй кечаси никоҳ тўшакида ўлди...
Нима қилишга ҳайрон эдик.
Докторга олиб бориб “ўликни текширтирсак келинимiзнинг töhtamasdan қон кетишидан ўлганини билдик. Аслида бу қизнинг соғлики ёмон экан умуман турмушга чиқиши мумкин эмаскан дейишди докторлар..
Ўғлимizни эса милция шу куниёқ олиб бориб қамаб қўйди.
QIzning ota-onasi jinoiy ish ochtirdi ustidan.
Кейин сўраб суриштирсак қуда тарафни у қизнинг ўзидан катта опаси ҳам тўйидан кейин шунақа бўлиб ўлган экан қудаларимиз биздан яширишган экан oldingi qizларining ölganini.
Kelinimizning oпаchaсининг ўлганини ҳам бир қариндоши судда айтиб берди лекин суд raisi инобатга олмади ўғилиmнi айбдор деб ... yil berdi.
-Ёнимда ўтирган келинing қайинонаси сўраб қолди, tўйдан олдин докторга текширтирмадингларми?
-Йўқ, энди пушоймонмиз нима учун текширтирмадик деб.
-Келингизни ота -онасини, танимас эдингларми?
-Йўқ бизларга узоқроқ райондан эди.
-Неча йил бöldi qamalagninga? ...
(афсус неча йил берганини унитибман)
-Ҳозир ўн уч йили тугайди бу йил.
-Уларнинг ўзора суҳбатларини кўзимда ёш билан эшитдим.
Кўз олдимга ўн гулидан бир гули очилмай ўлган курсдош дугонам Норгул Мадатова келди.
Кўзи ёшли Сурхондарёлик онага курсдошимнинг фожиали тақдирини гапириб бердим.
1980 йил мен Берунийдаги Педогогика Билим юртида ўқирдим.
Курсдошимиз Норгул Мадатова Қарқалапағистоннинг Амударё туманидан эди.
У бизлардан бир олдин туғилган бу йил биз билан бирга Берунийга келиб ўқишга кирган кўнгли пок, дилкаш қиз эди rahmatli.
Биринчи курсни битказиш арфасида Норгул ўзининг севган йигитига фотиха қилинди.
Тўйи 1980 йил 15 Августга белгиланди.
Тўйидан олдин бўлажак куёв йигит билан келиб шахарлик курсдошимиз Қизилгулга таклифномалар бериб кетган kursdosh қизларimizга тарқатing, деб.
Тўйи бўлган лекин бизлар бора олмагандик.
Тўйи бўлиб ўтганидан Норгулнинг ҳаётида ҳам худди ҳозир Сурхондарёлик онахон йиғлаб айтиб берган kabi мудҳиш воқеа воқеа рўй беради. Норгул тўйидан кейин köp qon yöqatadi, qayinoanlari uch kundan keiyn kasalhonaga olib boradilar. Norgul kasalhonada ўн беш кун беҳуш бўлиб ётади ва бу ёлғончи дунё билан хайрлашади ўшанда Norgul ўн тўққиз ёшида эди.
1-Сентябръ куни ҳаммамиз sевинч билан ўқишни бошладик лекин Норгулнинг ўрини бўш эди.
-Норгул келмапти-ку, дедик Амударёлик курсдош қизларга.
-Норгулнинг тўйи бўлди куёв юбормагандир энди унинг куёви бор, höjayini bor деди ҳазиллашиб Қизилгул ҳаммамиз кулишдик.
Дарс бошланди курс раҳбаримиз Канал Абдукаримов ғамгин кириб келди... nima deyishga kalovlanib bir oz turdi keyin qizlar курсдошингиз Норгулdan ajrab qolibsizlar u ўлибди.
Ҳаммамизнинг устимиздан бир челак савуқ сув сепилгандай бўлди жим қолдик бирданига эшитганмиз ўлим ҳабариdan тош каби қотдик.
Kейин шунақа додлаб йиғладик-ки, фарёддимиз фалакга етди...
Норгул ота-онасининг ёлғиз қизи эди...
-Қизнинг ота-онаси куёв йигитни қаматганми?...
-Йўқ.
-Бизнинг қудаларимиз ўғилимизни қаматди деди алам билан...
-Кўзи ёшли онахонга нима деб тассалли беришни билмас эдим.
Гап билан бўлиб вақт ўтганини ҳам билмабмиз соатга қарасак ичкарига кирадиган вақтимиз яқинлашаибди,бизлар қолган уйimizнинг келинига айтган пулини бериб хайрлашиб чиқиб кетдик.
-Кириш эшикининг олдида ҳаммамиз изинма-кейин бўлиб навбатга турдик. Қoравул солдат бола тез-тез паспортларимизни кўриб чиқиб ичкарига киришга рухсат берa boshlaди.

3.12.2017 yil. Lausanne.