Жадидлар мазлумлигини, уларнинг қотиллари гапирмоқда

Жадидлар мазлумлигини, уларнинг қотиллари гапирмоқда

ХХ аср бошида муллакратя қулида қолиб кетган турк дунёси маориф тизимини ислох қилиш фикри мухокама қилина бошланди.

Бу муаммо асосан Форс- Рус чангалида, мустамлака булган Туркистонда каттиқ тортишувларга сабаб булган эди. Қиримнинг Богчасарой шахридан булган Исмоил Гаспиралининг чиқарадиган "Таржимон" газетасида янги тартибли мактаблар очиш лойихалари бизнинг ойдинларни қизиқтира бошлади.

Нихоят Исмоил Гасперали Бухарога, Хивага, Самарқанд, Тошкент...га келди. Амир Олимхон, Урганжи билан учрашиб газета чиқариш, мактаб очиш, босмахона қуриш ишларини мухокама қилди. Хоразм хони ва Бош вазир Ислом Хужадан ҳам янги усул мактаблар масаласида ижобий жавоблар олди. Ислом Хужа билан шахсий дустлиги олдиндан борлиги учун масаланинг молявий тамони ҳам бутун Туркистон фойдасига хал қила олди.

Ушбу янги усул мактаблари очиш халқ харакати фаолларига Жадидчилар деб исим беришди.

Жадидлар янги тузум мактаблари билан Туркистон хонликлари худудида тарқалди.

1920 йилларга келганда юзлаган жадид мактаби ва матбуоти таркиб топди.

Чор Россия ушбу мактабчиликга рухсатни бекорга бермаган.

Бу мактабларда рус тили , тарихи, маданиати уқитилиши мажбур қилинган.

Шу янги тузум мактаблар этиштирган кадрларнинг бир қисми рус тарафдорига айланди. Улар кейинчалик Москва , Оренбург, Қозон, С. Петербург шахарларида ўқиш вақтида "мустамлакаларга озодлик берамиз" деб пропоганда қилаётган коммунистлар таъсирида ҳам қолишди.

Жадидларнинг сиёсатга фаол аралашган қисми кейинчалик минтақадаги ярим вассал Хонлар ва Амирликни Болъшевеклар тамонидан қайта истело қилинишида хизмат қилишди.

Қонуний хукумат булган Бухоро Амирлиги ва Хоразм Хонлигини тугатиб ўрнида Бухоро, Хоразм Советлар Республикаларини ташкил қилишда асосий рол олганлар ҳам Жадидлар эди.

Жадидларни иккига ажратиш керак.

Миллий гоядаги, мустақиллик тарафдорлари ва социалист жадидлар.

Республика тугул хатто кичик вилоятни бошқариш салохияти бўлмаган Файзулла Хўжаев ёнидаги рус айгоқчи маслахатчилари ёрдамида Амир Олимхонни алдов йўли билан сулухга кўндирган. Бухорога фақат "Ёш Бухороликлар" кириб келиб давлатни бошқаради деб ахднома имзолатди.

Ёшлигида бирга катта булган Олимхонни алдаган Файзулла Хужа , Бухорога Фрунзе, Скобелев бошчилигида армия бошлаб келиб қирғин қилдирган.

Амир кетиши билан давлатни 3 га бўлинишининг сабабчиси, Файзулла, Пулат ва Усмон Хужалар булади.

Уларни алдаган коммунистларнинг давомчилари булган путинистлар хокимиятинг Узбекистон бошқаруви Жадидларнинг иккала қанотини ҳам биттага бирлаштирмоқчи.

Ислом Каримов диктатор эди. Аммо тарихни урганди. Коммунист жадидларни номини учиртирди.

Москванинг иши битгандан кейин қатил қилдирганлари мазлумдир.

Аммо узлари билиб танлов қилишган.

Жадидчиликни сиёсий мақсадларида фойдаланишган.

Хақийқи жадидлар бу одамлар билан қаторга қуйилаётганинг сабаби Москванинг рухсат берганлигидир.

Туркистон жадидчиларинг миллий жабхасини ҳам, коммунист хоинларини ҳам батрак-дашноқлар огизларига олмасликлари керак.

Шу инсонлар нега жадидларни эслаб қолишди?

Буларда гоя йўқ.

Чор Россияси, Болъшевеклар ва путинистларга қарши кураш архивини очишсин.

Нима учун СССР вақтида ва ундан кейинги СССР-2.0 "Мустақиллик" вақтида бирорта архив тўлиқ бор ички сирлари билан оммага ошкор қилинмади?

ШМ дан кейин оила кафолатчиси К. Алламжонов булишини башорат қилиб юришибди.

Лекин бу ишга қарши Иноятов+ Азизовлар атрофида бирлашиш бошланган.

Чор Россиясини қулашини билган хуфия хизмати янги даврда мустамлакалардаги миллий кучлар ичига "кролдан кура киролроқ" миллийятчиларни жойлаштирган эди.

Иши битгандан кейин отиб ташлади.

Москва орқали конторский одам ўтириши қўлловчи "сохта миллий қадрлар ташкил қилиниши мумкин.

ШМ вақтни чўзиб ютиб чиқмоқчи.

"Кўча" циркини ишга туширганинг сабаби ҳам шунда. Энди навбат туман хокимларию амалдорларига.

Қани, меники-сеники қилиб кўкрак урганлар, қаердасизлар?

Ўзбекистон Республикаси фақат ШМ ва унинг уруғ аймоғига бердиларинг.

Сизларни қурбонликга келтирганда томоша қиламиз.

"Нима эксанг шуни ўрасан".

Алифбо 100 йилдан бери КГБ ўйини.

"Ўзбек тили изохли луғати" тузувчиларнинг асл башараси, матбуотимизда фош қилинди.

Кирил ёзувидан вос кечишдан олдин , iзохли лугатни тўла қайта кўриб чиқиш керак бўлиши айтилди.

Коммунист Москвадан туриб ташкил қилинган ўзбек адабий тил қоидаларидан чос кечиб, туркий тиллар қоидасига айлантирилса лотин ёзуви оммавийлашади.

Кланлар ўзаро уриши вақтида, диққатларни бошқа тамонга буриш учун Жадидчилик, тилчилик масалларига қаратишмоқчи.

Буларнинг дарди бошқа.

Абдусалом Азизов тахтга давогар.

ШМ ва оиласи халқни ўзига жалб қила оладиган мавзу топмасдан, жадидчи бўлишди.

ШМ , "-давлат ичини миллий қадрлар босиб кетди, бунга Азизов чора курмаяпди"

деб гумон қилмоқда.

Туркистон озодлиги ва иттифоқи ташкилоти мавжуd хокимият рахбарятидан биронтасининг химоясига мухтож эмас.

Матбуот маркази.

12.12.2023